Wzmacniacz do gitary
Autor: mgr inż. Zdzisław Kwaśniewicz
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 15, Październik 1965r., Nr 10
Opisany tu układ służy do współpracy z trzema gitarami i mikrofonem. Założeniami konstrukcyjnymi było uzyskanie pewności działania i dużej wytrzymałości na wstrząsy. Jako elementów użyto typowych materiałów łatwo dostępnych na rynku krajowym.
DANE TECHNICZNE
- Napięcie sieci: 220V/50Hz
- Moc pobierana: około 60VA
- Liczba lamp: 4
- Wejścia:
- Tor gitarowy: 3 wejścia ze wspólną regulacją sumy sygnałów i separacją poszczególnych wejść. Czułość 45mV przy mocy znamionowej.
- Tor mikrofonowy: 1 wejście z regulacją. Czułość 4mV przy mocy znamionowej.
- Regulacja wzmocnienia obu torów: niezależna.
- Zasilacz napięcia anodowego: prostownik selenowy typu SPS6B 250/100/
- Moc znamionowa: 4VA przy oporności znamionowej 10Ω.
- Moc maksymalna (przy zniekształceniach mniejszych niż 6% w pasmie): 6VA.
- Szerokość pasma: 80÷15000Hz ±3dB
- Zniekształcenia nieliniowe:
- 80÷400Hz - mniejsze niż 4%
- 400÷7000Hz - mniejsze niż 2,5%
- 7000÷15000Hz - mniejsze niż 4%
- Szumy własne:
- Tor gitarowy: lepsze niż -45dB
- Tor mikrofonowy: lepsze niż -38dB
- Wibrato: uruchomiane zdalnie o częstotliwości drgań około 8Hz i o regulowanej amplitudzie
- Głośniki: GD18-13/2 - 2 sztuki
- Wymiary: 400×300×200mm
- Ciężar: około 5kg
OPIS DZIAŁANIA
Schemat ideowy przedstawiono na rysunku 1.
Rys. 1.
Lampa V1 pracuje jako przedwzmacniacz mikrofonowy. Dobierając wartość obciążenia anody pierwszego stopnia można ustalić optymalne wzmocnienie dla posiadanego mikrofonu. Oporność obciążenia anody drugiej połówki lampy V1 jest wspólna z lewym systemem lampy V2, będącej wstępnym wzmacniaczem gitarowym. Trzy wejścia, odseparowane od siebie opornikami 0,51MΩ, włączone są poprzez potencjometr w jej obwód siatkowy. Dzięki wspólnej oporności obciążenia następuje zmieszanie sygnałów obu torów, przy czym ich wartości mogą być indywidualnie regulowane.
Do obwodu siatkowego lampy V2 doprowadzany jest również sygnał o regulowanej amplitudzie z generatora wibrato (druga połówka V2). Włączenie wibrato następuje prze zwarcie katody triody generacyjnej do masy. Gniazdo przyłączanego zwieracza widoczne jest na rysunku 2.
Przedostawaniu się impulsów o częstotliwości wibrato do dalszych obwodów, objawiającemu się nieprzyjemnym stukaniem w głośniku, zapobiega filtr górnoprzepustowy złożony z elementów RC. Jako odwracacz fazy zastosowano układ odznaczający się dużym wzmocnieniem i małymi zniekształceniami. Stopień końcowy pracuje w układzie przeciwsobnym. Obwody żarzenia są symetryzowane za pomocą potencjometru drutowego 100Ω. Ma to istotny wpływ na poziom szumów.
DANE TRANSFORMATORA GŁOŚNIKOWEGO
Jedynym elementem nietypowym jest przeciwsobny transformator wyjściowy. Jako rdzeń wykorzystano kształtkę E22 używaną w dławiku telewizyjnym. Ze względu na małą mocy wyjściową i małe wymiary rdzenia nie stosowano nawijania grzebieniowego, lecz zwykłe. Uzwojenie pierwotne zawiera 2×800 zwojów, wtórne - 80 zwojów drutu DNE Ø0,9÷1,0mm. Przekroje drutów obu połówek uzwojenia pierwotnego są różne, a to w celu skompensowania różnicy długości drutu. I tak, uzwojenie bliższe rdzenia nawinięto drutem DNE Ø0,18mm. Następnie nawinięto w całości uzwojenie wtórne, a na nim, po uprzednim odizolowaniu przekładką, drugą połówkę uzwojenia anodowego drutem DNE Ø0,22mm. Dzięki temu uzyskano wystarczającą symetrię napięć.
UWAGI KOŃCOWE
Rozpatrywany układ posiada znaczną rezerwę mocy. Przy zastosowaniu transformatora o większym przekroju rdzenia i nawinięciu grzebieniowym z łatwością można uzyskać moc wyjściową rzędu 8VA.
MONTAŻ URZĄDZENIA
Całość (wraz z głośnikiem) umieszczono w skrzynce od magnetofonu 'Wilga" (rys. 2). Skrzynki tego typu są do nabycia w sklepach ZURT. Należy jednak zwrócić uwagę, że znacznie lepsze efekty akustyczne można uzyskać stosując oddzielną kolumnę dźwiękową.
Rys. 2.
Jako transformator sieciowy nadaje się, np. transformator T3/B 4247-177-4 stosowany w radioodbiorniku "Arkona".
Płytę podstawową wykonano z blachy aluminiowej 2mm; stanowi ona jednocześnie wierzch wzmacniacza. Po umocowaniu jej za pomocą czterech wkrętów do skrzynki, można dodatkowo przykręcić ozdobną płytę.
Chassis lampowe wykonane jest z kadmowej blachy żelaznej, wygiętej w kształt litery L o grubości 0,8mm. Umocowuje się do niej kondensatory elektrolityczne i odstawki lampowe. Stopień mikrofonowy zmontowany jest osobno tak, aby uzyskać jak najkrótsze doprowadzenia.
W celu uzyskania przejrzystości układu i trwałości połączeń, oporniki i kondensatory zmontowano w podzespołach na płytkach bakelitowych. Połączenia elementów wykonano na spodnich stronach płytek. Widok wzmacniacza gitarowego z zewnątrz przedstawia rysunek 2, zaś widok wnętrza - rysunek 3.
Rys. 3.
Ze względu na możliwość oddziaływania stopni końcowych na obwody wejściowe, te ostatnie osłonięte są ekranem z cienkiej blachy aluminiowej.
Wnioski wynikające z eksploatacji opisanego układu są następujące:
- W przypadku, gdy częstotliwość wibrato jest zbyt mała, można ją zwiększyć zmieniając wartość pojemności w obwodach generatora.
- Przy zastosowaniu zamiast głośników typu GD18-13/2 głośników GD30/24/5 połączonych równolegle, uzyskuje się bardzo korzystne wyniki.
- Nie zachodzi konieczność stosowania odrębnych regulatorów wzmocnienia dla każdego wejścia gitarowego, a to ze względu na ich indywidualne regulowanie.
- Znaczne zmniejszenie poziomu szumów uzyskuje się przy uziemieniu chassis wzmacniacza.
ZESTAWIENIE CZĘŚCI SKŁADOWYCH
- Lampa elektronowa ECL82 - 2 szt.
- Lampa elektronowa ECC83 - 2 szt.
- Kondensator 10nF Ksf 250V - 13 szt.
- Kondensator 50μF KEK 30/35V - 2 szt.
- Kondensator 50+50μF 350.385V - 1 szt.
- Kondensator 10+10μF 350.385V - 1 szt.
- Kondensator 0,5μF Krp 250V - 1 szt.
- Opornik 2kΩ OWS II 0,25W - 4 szt.
- Opornik 10kΩ OWS II 0,25W - 4 szt.
- Opornik 20kΩ OWS II 0,25W - 1 szt.
- Opornik 51kΩ OWS II 0,25W - 2 szt.
- Opornik 100kΩ OWS II 0,25W - 1 szt.
- Opornik 200kΩ OWS II 0,25W - 3 szt.
- Opornik 510kΩ OWS II 0,25W - 8 szt.
- Opornik 1MΩ OWS II 0,25W - 5 szt.
- Opornik 3,3Ω OWS II 0,25W - 1 szt.
- Opornik 200Ω OPD 4W - 1 szt.
- Opornik 2kΩ OPD 4W - 1 szt.
- Potencjometr PA102 1MΩ - 3 szt.
- Potencjometr drutowy 100Ω DL101 - 1 szt.
- Podstawka lampowa noval - 2 szt.
- Podstawka lampowa noval z kołnierzem - 2 szt.
- Kubek ekranujący lampę - 2 szt.
- Sprężyna do kubka - 2 szt.
- Gniazdo magnetofonowe - 4 szt.
- Gniazdo adapterowe - 2 szt.
- Gniazdo bezpiecznikowe aparatowe 2A - 1 szt.
- Przełącznik błyskawiczny 1-biegunowy - 2 szt.
- Prostownik SPS 6B 250/100 - 1 szt.
- Transformator sieciowy T2B 4247-177-4 - 1 szt.
- Rdzeń E22 (dławik telewizora "Koral") - 1 szt.
- Głośnik GD 18-13/2 lub GD 30-24/5 - 2 szt.
- Drobne materiały montażowe
- Łączne koszty materiałowe - około 1200zł.
Materiał archiwalny udostępnił: Grzegorz Makarewicz 'gsmok'
